Piecza zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia opieki i wychowania przez rodziców. Na terenie Powiatu Kolneńskiego Organizatorem Rodzinnej Pieczy Zastępczej jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kolnie. Rodzinna piecza zastępcza jest formą zapewnienia opieki dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Jest to przejściowa forma opieki nad dzieckiem. W rodzinach zastępczych umieszcza się dzieci, których rodzice zostali trwale lub czasowo pozbawieni praw rodzicielskich lub gdy władza ta została im ograniczona. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu i po uzyskaniu zgody rodziców zastępczych. Na terenie powiatu kolneńskiego funkcjonują rodziny zastępcze: spokrewnione i niezawodowe.

Piecza zastępcza zapewnia:

1) realizację planu pracy z rodziną lub gdy jest to niemożliwe — dążenie do przysposobienia dziecka;

2) przygotowanie dziecka do:

1. a) godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia,
2. b) pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki,
3. c) nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych;

3) zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-rekreacyjnych

Rodzina zastępcza zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności:

• traktuje dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
• zapewnia dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
• zapewnia kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
• zapewnia rozwój uzdolnień i zainteresowań;
• zaspokaja jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;
• zapewnia ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;
• umożliwia kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.

Formami rodzinnej pieczy zastępczej według ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej są:

1) rodzina zastępcza:

1. a) spokrewniona - w których opiekę i wychowanie nad dzieckiem przejmują członkowie rodziny dziecka zobowiązani do jego alimentacji, tj. wstępni (dziadkowie, pradziadkowie) lub rodzeństwo,
2. b) niezawodowa - to rodziny, które tworzone są przez małżeństwo lub osobę nie pozostającą w związku małżeńskim nie będące wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, w tym przez osoby z dalszej rodziny lub też zupełnie obce,
3. c) zawodowa - w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna - umieszcza się dzieci na pobyt długoterminowy lub – w przypadku rodziny zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego – na pobyt okresowy, do czasu unormowania sytuacji dziecka, nie dłużej niż na okres 4 miesięcy (w szczególnych sytuacjach pobyt może być przedłużony do 8 miesięcy lub do zakończenia postępowania sądowego o powrót dziecka do rodziny, przysposobienie lub umieszczenie w rodzinnej pieczy zastępczej). Rodzina zastępcza zawodowa specjalistyczna obejmuje opieką w szczególności dzieci niedostosowane społecznie oraz dzieci legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności, tj. z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji, a także małoletnie matki z dziećmi.

2) rodzinny dom dziecka - może przebywać łącznie nie więcej niż 8 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej (lub w razie konieczności liczniejsze rodzeństwo)

Wszystkie rodziny na ich wniosek mogą być wspierane na określonych zasadach przez rodziny pomocowe.

W rodzinie zastępczej zawodowej lub rodzinie zastępczej niezawodowej, w tym samym czasie, może przebywać łącznie nie więcej niż 3 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletniość przebywając w pieczy zastępczej. W razie konieczności umieszczenia w rodzinie zastępczej rodzeństwa, za zgodą rodziny zastępczej oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, jest dopuszczalne umieszczenie w tym samym czasie większej liczby dzieci.

Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka są obowiązani posiadać świadectwo ukończenia odpowiedniego szkolenia.

Dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej ma w szczególności prawo do:

• utrzymywania osobistego kontaktu z rodziną naturalną i powrotu do rodziny naturalnej,
• traktowania w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości,
• praktyk religijnych zgodnych z wolą rodziców i potrzebami dziecka,
• kształcenia, rozwoju uzdolnień, zainteresowań i indywidualności, zabawy i wypoczynku,
• pomocy w przygotowaniu do samodzielnego życia,
• wiedzy o swoim pochodzeniu, dostępu do informacji i wyrażania opinii w sprawach, które go dotyczą.

Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone małżonkom lub osobie nie pozostającej w związku małżeńskim, którzy:

1) dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;

2) nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;

3) wypełniają obowiązek alimentacyjny - w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;

4) nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;

5) są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone:

• zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz
• opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym;

6) przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

7) zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:

1. a) rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
2. b) właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
3. c) wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

Ponadto pełnienie funkcji rodziny zastępczej niezawodowej lub zawodowej może być powierzone osobom, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, a w przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów.

Pomoc pieniężna przysługująca rodzinie zastępczej

Rodzinie zastępczej przysługuje comiesięczne świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania każdego umieszczonego w niej dziecka w wysokości odpowiedniej do sprawowanej formy opieki, tj.:

- 660 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej;

- 1000 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka;

– 500 zł miesięcznie – dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego będzie przysługiwać niezależnie od dochodu na każde dziecko w wieku do ukończenia 18 roku życia.

Rodzinie zastępczej na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje dodatek nie niższy niż kwota 200 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania tego dziecka.

Za dochód dziecka uważa się otrzymywane alimenty, rentę rodzinną oraz uposażenie rodzinne.

Ponadto rodzinie zastępczej starosta może przyznać:

1) dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka w wieku od 6. do 18. roku życia – raz w roku;

2) świadczenie na pokrycie:

- niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka – jednorazowo,

- wydatków związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki – jednorazowo lub okresowo.

3) środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego – rodzinie zastępczej niezawodowej i zawodowej;

4) świadczenie na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego – raz do roku – rodzinie zastępczej zawodowej.

Pełnoletni wychowanek rodziny zastępczej może za zgodą rodziców zastępczych pozostać w rodzinie, która pełniła funkcję rodziny zastępczej również po osiągnięciu pełnoletności nie dłużej jednak niż do ukończenia 25. roku życia i pod warunkiem, że się uczy. W tym przypadku rodzinie nadal wypłacana jest wyżej opisana pomoc pieniężna.

Dział Pieczy Zastępczej prowadzi ponadto działania mające na celu udzielenie wszechstronnego wsparcia osobom pełniącym funkcję rodziny zastępczej. Proponujemy m.in.:

• poradnictwo dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej,
• spotkania z pedagogiem i psychologiem,
• poradnictwo prawne,
• szkolenia mające na celu podnoszenie kwalifikacji,
• wsparcie koordynatora rodzinnej pieczy zastępcze.

Opieka koordynatora

Rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka obejmuje się, na ich wniosek, opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej.

W stosunku do rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka, nieobjętych opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, zadania koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej wykonuje organizator rodzinnej pieczy zastępczej.

Koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej wyznacza organizator rodzinnej pieczy zastępczej, po zasięgnięciu opinii odpowiednio rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka.

Koordynator rodzinnej pieczy zastępczej nie może mieć pod opieką łącznie więcej niż 15 rodzin zastępczych lub rodzinnych domów dziecka.